Dit artikel verscheen in het Nederlandse Magazine "Koppeling" editie 3 - 2020

Speelt ventilatie een rol bij het voorkomen of verspreiden van virusinfecties?

De discussie: speelt ventilatie een rol bij het voorkomen of verspreiden van virusinfecties, zoals corona? 
Dr. ir. Francesco Franchimon initiatiefnemer van het Nederlandse Samen stoppen wij corona en deelnemer van de themagroep Corona in gebouwbeheer en installatietechniek geeft uitleg.

"In het begin van de corona-crisis was er geen aandacht voor hoe je in gebouwen een veilige omgeving kon maken. Wij willen duidelijk laten weten wat de installatietechnische mogelijkheden zijn. De WHO is (nog) niet van mening is dat besmetting via aerosolen effect heeft op de totale infectieverspreiding. Francesco is ervan overtuigd dat dit wel zo is. Ventilatie speelt hierin een hele belangrijke rol".

"We ventileren om CO2 en eventuele lichaamsgeuren binnen de perken te houden. In het Nederlandse Bouwbesluit en andere aanvullende eisen richt men zich met name op het ventileren per persoon. De verspreiding van infecties vraagt om een hele andere benadering".

1. Een persoon is de bron van de virusdeeltjes.
2. Hoeveel virusdeeltjes brengt die ene persoon in de lucht?
3. Hoeveel verse lucht moet er vervolgens in de betreffende ruimte ververst worden om het virus te verdunnen, zodat het risico op verspreiding minimaal is?

Hoe zit het met recirculeren?
"Er wordt gezegd dat je niet mag recirculeren, maar dat moet je eigenlijk per situatie bekijken. Stel, je zuigt lucht af in een ruimte waar één persoon besmet is; het virus is daar dus. Daarnaast zuig je ook lucht af van 100 andere ruimtes. Deze lucht wordt nog eens voor 70% vermengd met buitenlucht, 30% recirculeert. Dan blijft er niet veel over van de virusconcentratie die in die ene ruimte is afgezogen.

Er zijn natuurlijk ook andere scenario’s mogelijk, waarin recirculatie wel leidt tot een groter risico op virusoverdracht. Stel, je zuigt de lucht uit één ruimte af en circuleert deze terug in dezelfde ruimte, dan blijft de concentratie virusdeeltjes hetzelfde. De belangrijke rol die ventilatie dus speelt bij het voorkomen van besmettingen is het verdunnen van de virusconcentratie in de binnenlucht".

Extra maatregelen
"Als ventileren niet voldoende is, moeten extra maatregelen genomen worden. Kijk naar andere technieken zoals luchtfiltratie en luchtreinigingsapparaten. Hiermee verlaag je het risico zonder grote aanpassingen aan installaties of gebouwen. Bijv. lokale HEPA-filters, ionisatieapparatuur of UV-C-verlichting. Deze vernietigen de virusdeeltjes of halen die uit de lucht."

Er is speciale aandacht nodig voor gebouwen die kwetsbare mensen huisvesten, zoals verpleeg- en verzorgingshuizen. "Zet de recirculatie in verpleeghuizen uit, tenzij dat betekent dat er dan helemaal geen ventilatie mogelijk is", zegt Francesco. Ook zijn in deze gebouwen vaak nog extra maatregelen nodig om het besmettingsrisico zo laag mogelijk te houden.

Verbeteringen
"Door deze pandemie gaan we structureel anders naar ventilatiesystemen in gebouwen kijken. Infectieziekten verdwijnen niet. Als we nu investeren in een betere luchtkwaliteit, zullen we ook langer vitaal blijven, omdat we gezondere lucht inademen".

Francesco's ventilatietips voor de wintermaanden

1. Controleer hoeveel er daadwerkelijk wordt geventileerd
2. Controleer in welke mate er wordt gerecirculeerd
3. Verleng de bedrijfstijden van het ventilatiesysteem: start eerder en zet later uit. Ook al is het gebouw gesloten
4. Ventilatie in de toiletten is zeer belangrijk: bij het doortrekken kan een extra virusconcentratie ontstaan
5. Kijk of de capaciteit van het ventilatiesysteem kan worden vergroot
6. Bepaal of recirculeren leidt tot een risico: veel lokaal recirculeren is een groter risico dan recirculatie in een gebouw met honderden ruimten